Twentse docent waarschuwt nieuwe lichting studenten: 'Weersta de verleiding, gebruik ChatGPT niet'
In dit artikel:
Tom van Dijk, docent Computer Science aan de Universiteit Twente, slaat vlak voor het nieuwe collegejaar alarm: studenten gebruiken ChatGPT en soortgelijke AI steeds vaker — tot schade van hun eigen leerproces. Waar vroeger veel vragen via appjes en mail bij docenten binnenkwamen, heerst nu volgens Van Dijk stilte; studenten laten AI-gegenereerde antwoorden beoordelen en vragen soms dat die werkzaamheden worden afgetekend. Aanvankelijk zag hij AI als toekomstig gereedschap, maar inmiddels waarschuwt hij dat het gemak creativiteit en diepgaand begrip wegneemt: resultaten worden technisch goed maar “kleurloos”.
Vandaag beginnen duizenden studenten aan Saxion en de UT. Van Dijk, die dit jaar 280 eerstejaars Computer Science krijgt, schat dat zo’n tachtig procent ChatGPT gebruikt — vanwege tijdsdruk of persoonlijke omstandigheden vaak verleidelijk, maar nadelig voor het leerproces. Omdat taalmodellen bij elke prompt nieuwe teksten genereren, is misbruik moeilijk aantoonbaar; docenten signaleren vooral eenzelfde, weinig onderscheidende schrijfstijl. Om daartegen te reageren zijn bij de UT aanpassingen doorgevoerd: projecten worden vaker beoordeeld met een fail/pass-systeem (goed of niet goed) en kennis wordt vaker en gecontroleerd getoetst in schriftelijke of mondelinge examens waar AI geen hulp kan bieden.
Programmadirecteur Vadim Zaytsev benadrukt dat alleen naar het eindproduct kijken niet genoeg is: een werkende code is nutteloos als de student de onderliggende keuzes en principes niet kan uitleggen. Scripties blijven volgens adviseur Robin van Emmerloot voorlopig onderdeel van het curriculum; AI kan wel teksten genereren, maar onderzoek doen, data verzamelen en analyseren blijven menselijk werk. Opleidingen bepalen zelf in hoeverre zij soepel of streng omgaan met AI.
De vraag of programmeurs overbodig worden speelt eveneens: bedrijven zoals Nedap zetten AI al in om programmeerstaken te automatiseren, maar Van Dijk wijst op tekortkomingen — onveilige, foutgevoelige code en het risico op “hallucinaties” van de modellen. Hij verwacht dat ervaren, kritische programmeurs blijven nodig zijn en dat computational thinking — problemen opdelen en systemen begrijpen — een blijvende kernvaardigheid is.
Hogeschool Saxion kiest voor een gecontroleerde integratie van AI. Volgens Annemieke Bosshardt mag AI gebruikt worden, mits studenten transparant zijn over gebruik en prompts en onder strikte randvoorwaarden (geen persoonsgegevens, geen bedrijfs- of auteursrechtelijk materiaal). Saxion werkt met een Checklist GenAI-bewust toetsen: docenten laten toetsen vooraf aan een AI-simulatietest onderwerpen en passen opzet aan (bijvoorbeeld met mondelinge aanvullingen of afname op locatie). Detectietools voor AI worden vermeden vanwege onbetrouwbaarheid en juridische bezwaren.
Kortom: universiteiten en hogescholen zoeken naar een middenweg — AI als instrument dat studenten moet versterken, niet vervangen. De nadruk ligt op het behouden van kritisch denkvermogen, praktische onderzoeksvaardigheden en toetsvormen die begrip afdwingen in plaats van alleen het eindresultaat te beoordelen.