Steeds meer Amersfoorters wonen alleen, maar kleine woningen zijn er nauwelijks
In dit artikel:
Amersfoort kampt met een groeiende kloof tussen de samenstelling van huishoudens en het woningaanbod. De afgelopen decennia zijn huishoudens fors kleiner geworden: het aandeel gezinshuishoudens daalde van 38% (2010) naar 34% (2025). Terwijl het aantal gezinnen nauwelijks groeit (van 23.590 naar 25.323, vooral door meer eenoudergezinnen), steeg het aantal eenpersoonshuishoudens van ruim 22.000 naar bijna 29.000 — nu 39% van alle huishoudens.
Het gevolg is een sterke toename van de vraag naar kleine woningen, maar het woningpark is vooral gekenmerkt door grote, eengezinswoningen. Amersfoort heeft ruim 72.000 woningen, waarvan 45.000 eengezinswoningen (62%) en bijna 33.000 woningen groter dan 100 m2. Daartegenover staan slechts circa 16.000 woningen onder de 75 m2, geschikt voor één- of tweepersoonshuishoudens; ongeveer de helft daarvan is sociale huur. Voor alleenwonenden met lage of modale inkomens zijn koop én vrije huur vaak onbereikbaar.
De schaarste wordt verergerd doordat particuliere huurwoningen afnemen — verhuurders verkopen door strengere regels en hogere lasten — en omdat toewijzingsregels bij sociale huur de doorstroming deels bevoordelen: ouderen en jongeren krijgen vaker voorrang bij kleinere woningen. Dat maakt het lastiger voor alleenstaanden tussen de 28 en 65 jaar die na een scheiding of om andere redenen ineens alleen woonruimte nodig hebben. Een illustratief geval: een 48-jarige gescheiden man woont noodgedwongen op een kamer na acht jaar wachten via Woningnet.
De gemeente erkent de knelpunten in een Omgevingsprogramma Volkshuisvesting (actieplan) met plannen tot 2040 voor circa 1.000 nieuwbouwwoningen per jaar (in totaal ~15.000). Naar verwachting zal ongeveer twee derde van die nieuwbouw kleiner dan 70 m2 beslaan. Toch waarschuwen deskundigen dat nieuwbouw op de totale voorraad slechts beperkt effect heeft; herindeling van bestaand woningaanbod is nodig. Denk aan kamergewijze verhuur, woningdelen of het opdelen van grote huizen in kleinere appartementen.
Daarnaast zet de gemeente in op het bouwen van ouderenwoningen en op regelingen om ouderen in grote huizen te laten verhuizen, maar de uitvoering stokt: veel senioren willen een tuin houden of vinden kleinere appartementen duurder dan hun huidige sociale huurwoning. Kritiek bestaat ook dat het beleid weinig expliciete aandacht schenkt aan alleenstaanden: termen als "alleenstaand" en "eenpersoonshuishouden" ontbreken vrijwel in het 137 pagina’s tellende plan, terwijl "gezin" wél veelvuldig voorkomt.
Kortom: Amersfoort staat voor de uitdaging om niet alleen veel nieuwbouw te realiseren, maar vooral slim te herstructureren en toewijzingsregels en incentives aan te passen zodat kleinschalige woonvormen voor alleenstaanden daadwerkelijk beschikbaar en betaalbaar worden.