Publiek op de stoel van rechter bij Huttenkloas, waarom is de crimineel nu zo geliefd?
In dit artikel:
Albert Klein Kranenburg besloot dit voorjaar zijn uiterlijk en spraak aan te passen om de beruchte Twentse misdadiger Huttenkloas te vertolken. Met lange haren, een ruige baard en een korte opleiding in het Twents staat hij vanaf 3 tot en met 14 september in een openluchttheatervoorstelling op Toetersdennen bij recreatiepark Het Hulsbeek in Oldenzaal — precies op historische grond: hier lag ooit het galgenveld waar Klaas Annink 250 jaar geleden zijn einde vond.
Het stuk vertelt het verhaal van Klaas Annink (Huttenkloas), zijn vrouw Aarne en hun zoon Jannes, die in 1775 werden veroordeeld voor betrokkenheid bij twee moorden. Na martelingen in de Oldenzaalse gevangenis werden zij op 13 september 1775 publiekelijk geradbraakt en gedood. De voorstelling baseert zich op rechtbankverslagen uit die tijd, maar benadrukt de onduidelijkheden: getuigen verklaren tegenstrijdig, Klaas en zijn gezin gaven meerdere — wisselende — versies tijdens verhoren. In de voorstelling verschijnt Klaas als een stoïcijnse, soms agressieve man; of hij werkelijk de dader was, laat het stuk aan het publiek.
Die betrokkenheid van toeschouwers is letterlijk vormgegeven: aan het einde van de voorstelling mogen bezoekers zelf oordelen door één van twee kaarten op te steken — schuldig of onschuldig — waardoor het slot anders kan uitvallen dan de historische uitkomst. Regisseur en spelers leggen daarnaast nadruk op lokale betrokkenheid: naast vier betaalde acteurs bestaat de cast voor het grootste deel uit amateurs uit de regio, met onder anderen Esther ter Horst als Aarne en Lossernaar Jan Riesewijk als de drost Van Heiden Hompesch. Die drost, in werkelijkheid zowel hoogste bestuurder als rechter in Twente, speelde een prominente rol in het proces; zijn positie als protestantse gezagsdrager maakte hem impopulair bij katholieke boeren, wat in het stuk wordt uitgewerkt.
Klein Kranenburg raakte gefascineerd door het personage en door het culturele landschap: hij merkte dat het Nedersaksisch breder gesproken wordt dan vaak gedacht. De productie wil niet alleen een dramatisch verhaal vertellen, maar ook vragen oproepen over recht, volksgerichtheid en het mythische imago van Huttenkloas als “underdog”.
Het thema krijgt daarnaast verdieping in een vijfdelige podcastserie over Oldenzaal, gemaakt door Reinout Meijer in opdracht van Museum Oldenzaal. De serie start 13 september; de aflevering over Huttenkloas verschijnt medio oktober en belicht historische vragen rond de veroordeling, de zware straffen in de 18e eeuw en het leven in Twente destijds.