Meer dan honderd claims bij Defensie over laagvliegoefeningen: 'Dieren wennen er kennelijk aan'
In dit artikel:
Dit jaar heeft Defensie tot nu toe meer dan honderd schadeclaims ontvangen naar aanleiding van laagvliegoefeningen; eerdere jaartotalen zijn niet snel te geven omdat het registratiesysteem daar niet op is ingericht. De toename van klachten over geluidshinder door militaire vluchten is echter duidelijk: vorig jaar werden 7.008 meldingen geregistreerd (16,6% meer dan de 6.008 van het jaar daarvoor) en de cijfers voor de eerste drie maanden van 2025 laten geen daling zien. De aanleiding voor vragen aan Defensie was een recent incident bij Hardenberg, waarbij tientallen koeien op hol sloegen en één dier zo gewond raakte dat het moest worden afgemaakt.
Nederland kent één vaste laagvliegroute voor jacht- en transportvliegtuigen in het noordoosten (onder meer Haaksbergen, Almelo, Hardenberg, Emmen). Meldingen over die route zijn de afgelopen jaren juist afgenomen (van 109 in 2020 naar 22 vorig jaar). Tegelijkertijd stijgt het aantal klachten over supersonische vluchten — die gepaard gaan met een hoorbare schokgolf of sonic boom — van 6 in 2022 naar 12 in 2023 en 26 vorig jaar. Supersonische trajecten lopen zowel boven zee als boven land (onder meer Steenbergen–Tiel).
Voor helikopters bestaan aparte laagvlieggebieden, zoals een strook over de Veluwe en de Randmeren; meldingen daar namen af van 63 in 2023 naar 35 vorig jaar. De 7.008-meldingen zijn exclusief Eindhoven, dat sinds 2016 een eigen klachtenregistratie heeft vanwege combinatie van militair en civiel vliegverkeer. Over alle civiele en militaire bewegingen bij Eindhoven lag het aantal klachten vorig jaar op 45.043 (een daling ten opzichte van het jaar ervoor).
Schadeclaims — bijvoorbeeld voor dieren of gebouwen — worden niet automatisch uitgekeerd. De afdeling Claims van Defensie beoordeelt of er een aantoonbaar causaal verband is; afwijzingen volgen vaak bij ontbrekende bewijzen of onvoldoende onderbouwing. Defensie geeft aan dat claims uit het hele land komen en dat geen enkele provincie uitspringt. Dieren rond vliegbases lijken minder vaak te lijden, vermoedelijk omdat ze zijn gewend aan het geluid.
De krijgsmacht kondigt oefeningen buiten vaste gebieden altijd van tevoren aan en zegt bij bijzondere vliegbewegingen zorgvuldig te wegen welke communicatie nodig is. Defensie wil de komende jaren intensiever oefenen en vraagt gemeenten en regionale belangenorganisaties actief mee te helpen bij het informeren van inwoners, boeren en andere belanghebbenden.
Specifieke meldingen per basis (laatste jaar): Leeuwarden 1.138 (sterke stijging), Volkel 3.030 (toename), Gilze‑Rijen 637 (toename), Deelen 49 (toename), De Peel 303 (licht gedaald), Woensdrecht 30 en De Kooy 15 (beide dalingen). Naast aantallen noemt Defensie patronen in dag/tijdstippen waarop het meeste wordt geklaagd.