Is minder straatverlichting echt onveilig? Dit zeggen deskundigen
In dit artikel:
Gemeenten dimmen of schakelen straatverlichting steeds vaker uit om energie te besparen. In Enschede wordt oud licht massaal vervangen door zuinigere ledlampen, maar bewoners klagen dat het daardoor donkerder en onveiliger aanvoelt — een gevoelig thema sinds de moord op Lisa, die het debat over nachtelijke veiligheid heeft aangewakkerd. De gemeente stelt dat de nieuwe verlichting niet per definitie minder licht levert en dat de veiligheid op straat behouden blijft, maar inwoners ervaren het anders.
Experts waarschuwen dat minder licht sociale onveiligheid kan vergroten. Machiel van Dorst (TU Delft), gespecialiseerd in bouwkunde en sociale veiligheid, benadrukt dat zicht en gezichtsherkenning cruciaal zijn: mensen moeten een stuk straat kunnen overzien en gezichten kunnen onderscheiden om zich veilig te voelen. Tegelijk waarschuwt hij voor schijnveiligheid: fel verlichte, maar onoverzichtelijke routes kunnen bedrieglijk veilig lijken; op sommige plekken is het volgens hem zelfs beter het licht uit te laten, zodat duidelijk wordt welke routes je beter kunt mijden — mits er goed verlichte alternatieven zijn.
In de binnenstad van Enschede probeert adviseur openbare orde Bastian Drees juist meer licht te gebruiken om veiligheid te verbeteren en ziet verlichting als een voor de hand liggende eerste maatregel voordat zwaardere instrumenten zoals cameratoezicht worden ingezet. Harde bewijzen dat minder straatverlichting direct tot meer criminaliteit leidt ontbreken, maar zowel hij als andere deskundigen vermoeden wel een verband tussen verlichting en het veiligheidsgevoel en hebben op enkele plekken extra fel licht geplaatst.
Meerdere onderzoekers wijzen erop dat verlichting alleen nooit voldoende is. Havva de Bruin (Hogeschool InHolland) pleit voor meer sociale controle en voor vrij zicht in straatbeeld: geen hoge beplanting of obstakels, spiegels op scherpe hoeken en goed verlichte routes waar ’s avonds nog mensen en horeca zijn. Omgevingspsycholoog Randy Bloeme wijst op het belang van gelijkmatige belichting; te felle plekken naast donkere vlakken maken mensen juist kwetsbaar. Hij merkt dat moderne ledlampen wel helder en witter zijn — wat kleuren en gezichten kan verbeteren — maar dat ze qua lichtspreiding anders werken en door mensen soms als minder prettig worden ervaren.
Praktisch advies uit het artikel: zorg voor helder afgebakende, goed verlichte looproutes, houd begroeiing laag, gebruik spiegels op hoeken en maak bewoners onderdeel van besluitvorming over veranderingen in verlichting. Drees benadrukt overleg met inwoners omdat reacties kunnen verschillen — sommige mensen klagen juist wanneer licht feller wordt omdat het bijvoorbeeld slapen belemmert.
Samengevat: energiebesparing en klimaatbeleid leiden tot minder of andere straatverlichting, maar dit raakt gevoel van veiligheid. Een zorgvuldige afweging is nodig tussen zuinigheid en sociale veiligheid, met aandacht voor ontwerp, gelijkmatigheid van licht, alternatieve veilige routes en meer sociale controle op straat.