Adriaan slaat alarm over vieze Eem: 'Vervuiling is het probleem van ons allemaal dus iedereen kan wat doen'
In dit artikel:
Baarnaar en burgerwetenschapper Adriaan Voeten slaat alarm: de rivier de Eem is nog altijd sterk vervuild en zal volgens hem de Europese doelstelling om in 2027 schoon te zijn nooit halen. Voeten, die samen met buurman Thom Stoffelen al jaren watermonsters neemt voor het NIOO, noemt de vervuiling “ieders probleem” en waarschuwt dat zwemmen of drinken uit de Eem risico’s met zich meebrengt.
Uit zijn metingen blijkt een breed palet aan verontreinigingen: hoge concentraties stikstof en fosfaat, nitraat en ammonium, PFAS, steeds meer medicijnresten en hormonen, zware metalen zoals chroom en zeldzamere stoffen als strontium, plus micro- en multiplastics. Bij hevige regen stromen riooloverstorten grote ladingen organisch materiaal, bacteriën en afval in de rivier, wat zuurstofarmte veroorzaakt en vissterfte kan uitlokken. Ook zwerfafval komt veel voor; Voeten trof glas, plastic, blikjes en zelfs zwangerschapstesten aan.
Hoewel de waterkwaliteit sinds de extreem vuile jaren zestig sterk verbeterd is — toen de rivier deels een industriële afvalstroom was — blijven bronnen van vervuiling grotendeels Nederlands van aard. De Eem begint en eindigt binnen Nederland, en veel vervuiling komt volgens Voeten uit de landbouw in de Gelderse Vallei en Eemvallei, uit rioolwaterzuiveringsinstallaties in Amersfoort, Bunschoten en Soest, en uit overstorten. De veelgehoorde verklaring dat vervuiling “uit Duitsland of België” komt, is voor de Eem volgens hem niet van toepassing.
De ecologische effecten zijn zichtbaar: stroomopwaarts vind je veel waterdiertjes, richting de Eem worden die trager of verdwijnen ze helemaal; medicijn- en hormoonresten kunnen weefselschade en hormonale verstoringen bij vissen veroorzaken. Er is ook zorg over mogelijke effecten op lokale drinkwaterbronnen. Nationaal ziet het er somber uit: recent onderzoek toont dat slechts 9,4 procent van het oppervlaktewater aan chemische normen voldoet en geen water in Nederland verkeert in een goede ecologische toestand — wat boetes kan opleveren als de Kaderrichtlijn Water-doelen van 2027 niet gehaald worden.
Voeten pleit voor maatregelen bij de bron: minder lozing van landbouwgiften, betere zuiveringstechnieken, aanpak van overstorten en minder zwerfafval. Hij meet en documenteert met eenvoudige middelen om die problemen zichtbaar te maken en benadrukt dat aanpak gedeelde verantwoordelijkheid vereist — iets waar ook waterschap Vallei en Veluwe het volgens het artikel mee eens is. Voeten zelf is kritisch over sommige lokale voorstellen (zoals aquathermie) en gelooft dat structurele bronmaatregelen prioriteit hebben boven tijdelijke oplossingen.